Tiles - mapy w kawałkach

Było już o pobieraniu danych z serwisów internetowych i łączeniu ich w jedną dużą mapę, teraz czas na coś odwrotnego - jak podzielić mapę na kawałki i udostępnić je w sieci. Takie kawałki zwą się po angielsku tiles (kafelki, cegiełki...), zaś sama czynność to tiling [kafelkowanie? głupio brzmi... to może lepiej już 'tajlowanie' ;) ].

Po co w ogóle dzielić? Odpowiedź jest prosta: chodzi o wydajność. Zamiast przesyłać wielkie pliki i ładować je w całości do pamięci lub co chwilę tworzyć obrazki od nowa (czyli tak, jak to jest w przypadku serwera WMS), o wiele lepiej jest z góry pociąć dane na części i udostępniać tylko to, co jest potrzebne w danej chwili użytkownikowi.
W każdym razie bez tajli i tajlowania nie byłoby tych wszystkich serwisów mapowych (Google Maps, Bing Maps) czy wirtualnych globusów (Google Earth, NASA World Wind).

Nie będzie to jednak szczegółowy poradnik krok-po-kroku, a raczej krótki przegląd i omówienie istniejących narzędzi, które ułatwiają w mniejszym lub większym stopniu to zadanie:

GDAL
Nazwa programu nie powinna być obca (przynajmniej niektórym), już kilkakrotnie pojawiała się na blogu. Właściwie od zawsze udostępniał mechanizmy pozwalające na dzielenie rastrów (narzędzia gdalwarp i gdal_translate), natomiast wszystko trzeba było robić ręcznie (samemu ustalać rozmiar plików w px, sposób nazewnictwa, strukturę katalogów itp.).
dstile to pierwszy program, który automatyzował proces tworzenia plików dla World Wind. Pierwotnie (podobnie jak cała biblioteka GDAL, o którą się opiera) dostępny był jedynie w wersji nieokienkowej, potem doczekał się GUI, a nawet przekształcenia go w plugin do WW. Pozwala również na 'destylację' danych wysokościowych (możliwość dodania własnego DEM to obecnie chyba jedna z niewielu zalet WW nad Google Earth...).
gdal2tiles jest narzędziem bardziej uniwersalnym - tworzy pliki graficzne dla Google Earth (+odpowiednie kml), Google Maps, Bing Maps, OpenLayers, Yahoo! Maps, OpenStreetMaps. gdal2tiles jest obecnie częścią GDAL, istnieje też MapTiler, będący po prostu graficzną nakładką na program.
Gdal to Tiles C# - kolejne narzędzie oparte o GDAL (z GUI)

MapCruncher
Narzędzie dedykowane dla map Microsoftu (Bing), ale wynikowe pliki da się wyświetlić również w Google Maps. Użytkownik wgrywa dowolną mapę bez georeferencji (w pliku graficznym, pdf), następnie kalibruje na kilku punktach, a program przetwarza i dzieli ją na kawałki w odwzorowaniu Mercatora.

GMap Creator i Image Cutter
Pierwsza aplikacja służy do konwersji danych wektorowych z pliku shp na pliki i stronę Google Maps, druga działa na rastrach (ale z opisu na stronie wynika, że przeznaczona jest bardziej do zwykłych zdjęć niż map).

Arc2Earth
Płatny program do publikacji danych rastrowych i wektorowych z ArcGIS w Google Earth, Google Maps, Bing Maps i OpenLayers

TNTMips
Rozbudowany pakiet do GIS/teledetekcji, od niedawna posiada funkcję tworzenia tilesetów Google Maps, Google Earth, Bing Maps i World Wind oraz ich publikacji w sieci. Więcej o programie na blogu GIS Diary. (TNTMips to program komercyjny, istnieje też wersja bezpłatna, ale ze względu na ograniczenia w rozmiarze pliku nie nadaje się do tilingu).

Global Mapper
Kolejny duży i komercyjny program GIS. GM był chyba pierwszym oprogramowaniem, które pozwalało w łatwy sposób tworzyć zestawy kafelków. Obsługuje Google Earth, Maps, World Wind, Bing i Zoomify.
dlgv32 Pro to bezpłatna wersja udostępniana przez USGS, która posiada pewne ograniczenia (maksymalnie można otworzyć 4 pliki źródłowe), ale same opcje eksportu działają bez problemów.


Istnieje wiele innych programów o zbliżonych funkcjonalnościach (rozwiązania oparte o Image Magick, skrypty do Photoshopa), natomiast ww. są najpopularniejsze i stosunkowo najłatwiejsze w obsłudze, a przede wszystkim operują na danych przestrzennych.